مالیات برارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

در کل مالیات در ایران به چهار دسته مالیات عملکرد، حقوق، تکلیفی و ارزش افزوده تقسیم می‌شود که در این مطلب به بررسی و تحلیل مالیات بر ارزش افزوده می‌پردازیم.

این نوع مالیات، یکی از انواع مالیات‌های غیرمستقیم  می‌باشد؛ هر کالایی برای این‌که در بازار به مرحله فروش و مصرف برسد باید چند مرحله را برای تولید پشت سر بگذارد. دولت باید مالیات ارزش افزوده را در تمام مراحل تولید، واردات، توزیع و مصرف کالا و خدمات اعمال کند.

همانطور که گفته شد در هر مرحله از تولیدکالا و خدمات یا واردات باید مسولین مربوطه مالیاتی که برایشان تعیین شده را پرداخت کنند تا این‌که کالا یا خدمات به دست فروشنده می‌رسد او نیاز باید مالیات پرداخت کند با افزودن برقیمت کالا و خدمات مالیات را از مصرف کننده می‌گیرد و به خزانه دولت پرداخت می‌کند.

مالیات بر ارزش افزوده را به نام‌های دیگری مانند مالیات بر مصرف وVAT نیز شناخته شده و اکثرا پرداخت کننده نهایی این مالیات را مصرف کنندگان کالا و خدمات می‌دانند.

تاریخچه مالیات ارزش افزوده

در سیستم اقتصادی امروزه تاریخچه این مالیات برگرفته از آلمان است که در قرن پانزدهم میلادی نوعی مالیات بر فروش را به کار گرفتند و در سال ۱۷۵۴ شخصی به نام «گراف برول» با تدوین کتاب قانون عبارت مالیات بر فروش را رواج داد نهایتا در سال ۱۹۱۶ یعنی در زمان جنگ جهانی اول در آلمان به این قانون رسمت بخشیدند.

در سال ۱۹۶۸ به عنوان «مالیات بر ارزش افزوده» در اتحادیه اروپا رسمیت یافت. یکی از درآمدهای اصلی دولت بشمار می‌رود و طی تاریخ نتنها سیر نزولی نداشته بلکه همواره افزایش یافته در ایران نیز تاریخچه مالیات ارزش افزوده را به دوران هخامنشیان می‌دانند که در آن زمان هر کاسبی از راه فروش کالا به ثروتی می‌رسید باید مالیات پرداخت می‌کرد.

انواع مالیات ارزش افزوده

مالیات ارزش افزوده از نوع تولیدی

دراین نوع مالیات به طور کلی بر فروش هم کالاهای مصرفی و هم کالاهای سرمایه‌ای اعمال می‌شود. بدین منظور که به خرید کالاهای سرمایه‌ای توسط بنگاه اقتصادی اعتبار مالیاتی تعلق نمی‌گیرد.

 مالیات ارزش افزوده از نوع درآمد

مالیات بر فروش تولید خالص کالاهاست و در این صورت هزینه استهلاک کسر شده و سرمایه‌گذاری خالص مشمول این نوع درآمد می‌شود.

مالیات ارزش افزوده از نوع مصرف

این نوع مالیات به دلیل این‌که براساس کالاها و خدمات مصرفی است و کلیه مخارج سرمایه‌گذاری ناخالص از پایه مالیاتی حذف می‌شود.

قانون های مالیات ارزش افزوده

ماده ۱ : عرضه و صادرات واردات کالا وارائه خدمات در ایران مشمول این قانون اند.
ماده۲: منظور از مالیات در این قانون به استثناء موارد مندرج در فصول هشتم و نهم مالیات ارزش افزوده می‌باشد.
ماده۳: ارزش افزوده در این قانون تفاوت بین کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین می‌باشد.
ماده۴: عرضه کالا در این قانون انتقال کالا از طریق هر نوع معامله است.
تبصره: کالاهای موضوع این قانون که توسط موری خریداری، تحصیل یا تولید می‌شود درصورتی که برای استفاده شغلی به عنوان دارایی در دفاتر ثبت گردد یا برای مصارف شخصی برداشته شود، عرضه کالا به خود محسوب ومشمول مالیات خواهد شد.
ماده۵: ارائه خدمات در این قانون به استثناء موارد مندرج در فصل نهم انجام خدمات برای غیر در قبال ما به‌ازاء می‌باشد.
ماده۶: واردات در این قانون، ورود کالا یا خدمت از خارج از کشور یا از مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی به قلمرو گمرکی کشور می‌باشد.
ماده۷: صادرات در این قانون، صدور کالا یا خدمت به خارج از کشور یا به مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی می‌باشد.
ماده۸: اشخاصی که به عرضه کالا و ارائه خدمت و واردات و صادرات آن‌ها مبادرت می‌نمایند، به عنوان مودی شناخته شده و مشمول مقررات مالیات ارزش افزوده می‌شوند.
ماده۹: معاوضه کالاها و خدمات در این قانون، عرضه کالا یا خدمت از طرف هر یک از متعاملین تلقی و به طور جداگانه مشمول مالیات می‌باشد.
ماده۱۰: هر سال شمسی به چهار دوره مالیاتی سه ماهه تقسیم می‌شود؛ درصورتی که در شروع یا خاتمه فعالیت مودی در خلال یک دوره مالیاتی باشد، زمان فعالیت مودی طی یک دوره مالیاتی تلقی می‌شود.
ماده۱۱: تاریخ تعلق مالیات به شرح زیر است:
الف:درمورد عرضه کالا:

1. تاریخ صورتحساب، تاریخ تحویل کالا یا تاریخ تحقیق معامله کالا، هر کدام که مقدم باشد، حسب مورد.
2. درمورد مذکور در تبصره ماده(۴) این قانون، تاریخ ثبت دارائی در دفاتر یا تاریخ شروع استفاده هر کدام که مقدم باشد یا تاریخ برداشت؛حسب مورد.
3. درمورد معاملات موضوع ماده(۹) این قانون، تاریخ معاوضه.

ب: درمورد ارائه خدمات:

1. تاریخ صورتحساب یاتاریخ ارائه خدمت، هرکدام که مقدم باشد؛ حسب مورد.
2. درمرد معاملات موضوع ما
3. ده(۹) این قانون، تاریخ معاوضه.

ج: درمورد صادرات و واردات:
درمورد صادرات، هنگام صدور(از حیث استرداد) و در مورد واردات تاریخ ترخیص کالا از گمرک و درخصوص خدمت، تارخ پرداخت مابه‌ازاء.
تبصره: درصورت استفاده از ماشین‌های صندوق، تاریخ تعلق مالیات، تاریخ ثبت معامله در ماشین می‌باشد.

نحوه‌ی محاسبه مالیات ارزش افزوده

در فعالیت‌های اقتصادی روش محاسبه هر انواع مالیات با هم متفاوت‌اند. علاوه براین در هر نوع مالیات نیز روش محاسبه بخش‌ها و گروه‌های مختلف آن با یکدیگر فرق دارد؛ برای نمونه نحوه‌ی محاسبه این مالیات بدین گونه است که آن را به چهار فصل طبقه‌بندی می‌کنند:

• حساب مالیات ارزش افزوده خرید کالا یا خدمات
• حساب مالیات ارزش افزوده فروش کالا یا خدمات
• حساب عوارض خرید کالا یا خدمات
• حساب عوارض فروش کالا یا خدمات

برای محاسبه این نوع مالیات میزان مبلغی که برای کالا و یا خدمات در صورتحساب درج می‌کنند بخشی از به عنوان مالیات باید پرداخت شود. صورت حساب یا اسناد و مدارکی که ارزش کالا یا خدمات را تعیین کند وجود نداشت باید مالیات براساس نرخ روز محاسبه شود.

روش پرداخت مالیات ارزش افزوده

مشمولین این مالیات طبق قانون موظفندکه بعداز هر دوره سه ماهه مالیات خود را محاسبه و به خزانه دورت پرداخت کنند. بدین صورت که مبلغ مالیات بر ارزش افزوده خود را از مالیاتی که دریافت کرده اند کم کنند و باقی مانده آن را همراه با اظهارنامه مالیاتی از طریق سامانه مالیات به حساب خزانه دولت واریز کنند.

کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده

ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که آیا تمام کالا و خدمات مشمول این مالیات می‌شوند؟ یا بخشی از آن‌ها؟ باید گفت که بخشی از کالا و خدمات مشمول مالیات نمی‌شوند.

و اما مواردی که معاف از مالیات ارزش افزوده‌اند عبارتند از:

•  فرش دستبافت، کالاهای اساسی مثل قندو شکر، برنج، آرد، گندم، لبنیات، گوشت، شیرخشک، نان و سویا.
• تمام محصولات کشاورزی که فرآوری نشده باشد.
• فعالیت‌های مرتبط با انواع کود و سم و نهال و بذر.
• دام و طیور زنده و آبزیان و فعالیت‌های زنبورداری.
• خوراک دام و طیور
• تمام تجهیزاتی که در فرودگاه‌ها برای عملیات ناوبری استفاده می‌شود.
• تمام خدمات حمل و نقل عمومی درون و برون شهری(ریلی، زمینی، هوایی، دریایی)
• تمام خدمات مربوط به درمان چه برای انسان، حیوان و گیاه.
• تمام خدمات مربوط به دارو و تجهیزات پزشکی
•  تمام خدمات توانبخشی و حمایتی بیماران و نیازمندان
•  تمام خدمات پژوهشی و آموزشی طبق تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت و وزارت کار
• تمام خدمات مشمول مالیات بردرآمد حقوق که موضوع قانون مالیات‌های مستقیم‌اند.
• تمام فعالیت‌های مرتبط با چاپ ونشر و کاغذ
• تمام اقلام برای مصارف نظامی و انتظامی که به تایید وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برسد.
• همه کالاهای همراه مسافر که برای استفاده شخصی و منطبق با قانون صادرات و واردات باشد.
• فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه مجاز و تمام خدمات بانکی و موسسات اعتباری و صندوق‌های تعاون و تعاونی‌ها
• هرنوع مالیات غیرمستقیم و هرنوع عوارضی که هنگام عرضه کالا و خدمات پرداخت شده‌است.
• تمام تخفیفات اعطایی به خریدار کالا یا خدمات.
• اموال غیرمنقول اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف‌اند.
• مالیاتی که قبلا توسط عرضه کننده کالا و خدمات پرداخت شده‌است.
• طبق ماده ۱۳قانون مالیات ارزش افزوده اگر کالا و خدماتی از مرزهای رسمی کشور صادر شود معاف از این مالیات است. و درصورت پرداخت قابل استرداد می‌باشد.

جرائم مالیات بر ارزش افزوده

اگر مشمولین این نوع مالیات در موت مقرر برای پرداخت مالیات اقدام نکنند علاوه‌بر پرداخت آن باید مبلغی را به عنوان جریمه دیرکرد واریز کنند. جرائم دیرکرد مالیات به شرح زیر می‌باشد:

• میزان جریمه مالیت برارزش افزوده برای فعالان کسب و کار که صورت حساب کالا و خدمات خود را ارائه نمی‌کنند یک برابر مالیاتیست که بر آن‌ها تعلق می‌گیرد.
• اگر اطلاعات صورت حساب کالا و خدمات فعالان کسب و کار مطابق با نمونه اعلام شده سازمان امورمالیاتی کشور نباشد؛ میزان جریمه مالیات ارزش افزوده معادل بیست‌ و‌ پنج درصد مالیات متعلق خواهد بود.
• برای مشمولینی که اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه نمی‌دهند میزان جریمه از تاریخ ثبت‌نام معادل پنجاه درصد مالیات متعاق است.
• اگر مودیان در مدت مقرر در سامانه ثبت‌نام نکنند؛ جریمه می‌شوند میزان این جریمه از زمان اولین دوره مشمولیت که ثبت‌نام نکرده‌اند تا زمانی که در سامانه ثبت‌نام می‌کنند معادل هفتادوپنج درصد مالیات متعلق خواهدبود.
• اشخاصی که ارزش ریالی کالا یا خدمات خود را به طور دقیق در صورت درج نمی‌کنند به میزان یک برابر مابه التفاوت مالیات متعلق جریمه خواهند شد.
• اشخاصی که دفاتر پلمپ شده و اسناد و مدارک قانونی را ارائه نمی‌دهند میزان جریمه معادل بیست ‌وپنج درصد مالیات متعلق خواهدبود.

کلام آخر

پرداخت مالیات از مهم ترین فعالیت های مالی در هر کسب و کار و شرکتی است ، پس برای جلوگیری از هر اشتباهی، باید محاسبه مالیات با کمک کارشناسان و حسابداران خبره صورت گیرد اگر شما هم به دنبال دریافت مشاوره مالیاتی و وکالت مالیاتی هستید با ما در ارتباط باشید.

شما می توانید با ورود به لینک زیر وارد سایت اداره مالیات کشور شوید

سایت مالیات ارزش افزوده