مالیات چیست و انواع مالیات کدامند؟
امروزه میلیون ها نفر در سراسر جهان با موضوع مالیات آشنایی دارند. مالیات از مباحث با اهمیت بین مردم و دولت ها می باشد و به این صورت است که مردم باید برای تامین هزینه های عمومی مبلغی را به دولت ها پرداخت کنند. در گذشته مالیات تنها به عنوان منبع درآمدی برای دولت ها به حساب می آمد ولی امروزه و علی الخصوص در کشور های پیشرفته به عنوان وسیله ای در جهت برپایی سیاست های عدالتی و کاهش فشار بر گروه های کم درآمد کاربرد دارد.
در این مقاله در ابتدا مالیات را تعریف می کنیم و به طور دقیق توضیح می دهیم که مالیات چیست. سپس انواع مالیات در ایران را معرفی می کنیم و به توضیح دسته بندی آن ها می پردازیم و تفاوت های آن ها را بررسی می کنیم. در ادامه مقاله نیز منابعی برای مطالعه بیشتر و توضیح جامع تر موضوعات در دسترس شما قرار داده شده است.
مالیات چیست؟
مالیات قسمتی از درآمد های جامعه یا قسمتی از سود فعالیت های اقتصادی است که سهم دولت می شود، چون امکانات و ابزار دسترسی به این درآمدها را دولت برای مردم فراهم کرده است. به عبارت دیگر مالیات نوعی هزینه اجتماعی می باشد که طبق قانون باید توسط مردم به دولت پرداخته شود تا ضمن تامین مخارج عمومی، توانایی جایگزینی این منابع و امکانات فراهم شود.
در اغلب کشور ها، مالیات مهمترین منبع درآمدی برای دولت به شمار می‌رود و مبلغی است که طبق قانون و به صورت بلاعوض با استفاده از اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی اخذ می شود.
تعریف مالیات ویژگی های زیر را داراست:
- بلاعوض است
- طبق قانون انجام می شود
- تحمیلی است
انواع مالیات کدامند؟
حال که به سؤال مالیات چیست پاسخ داده شد، می توانیم انواع مالیات را به شما معرفی کنیم. طبق قوانین مالیاتی در ایران، مالیات به دو دسته کلی مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود. اگر پرداخت کننده مالیات یا مودی مالیاتی یک نفر باشد، آن مالیات مستقیم محسوب می شود و اگر پرداخت کننده آن برای دولت نامشخص باشد به آن غیر مستقیم می گویند. مانند مالیاتی که به طور غیر مستقیم روی کالا ها و خدمات اعمال می شود.
![\"مالیات](\"https://parstax.net/wp-content/uploads/2019/08/malita-dar-rupa.jpg\")
انواع مالیات
مالیات در اروپا
در اکثر کشورها مالیات به عنوان مهمترین منبع درآمد دولت شناخته شده و روش‌های مختلفی برای گرفتن مالیات وجود دارد که یکی از این روش‌ها که در حدود ۱۵۰ کشورها مرسوم است مالیات بر ارزش افزوده می‌باشدکه خود در طی چند مرحله واردات، تولید و توزیع از کالا و خدمات ارائه شده دریافت می‌شود در هر کشوری نرخ مالیات در هر مرحله بین ۳الی۲۵ درصد متغیر است.
![\"انواع](\"https://parstax.net/wp-content/uploads/2019/08/anva-maliat.jpg\")
انواع مالیات بر اساس نمودار
در همه کشورهای جهان سه نوع سیستم مالیاتی وجود دارد: مالیات مبتنی بر محل اقامت، مالیات مبتنی بر شهروندی، مالیات سرزمینی. درمورد مالیات مبتنی بر محل اقامت باید گفت اگر در هر کشوری شما ۱۸۳ روز اقامت داشته باشید مشمول قانون مالیات بر درآمد می‌شوید. در صورتی که شهروند یک کشور محسوب شوید درآمدتان از هر جای جهان که باشد باز مشمول مالیات برآمد هستید.
برای روشن‌تر شدن موضوع، به بررسی هر دسته از این مالیات ها و مصادیق آن ها می پردازیم.
انواع مالیاتهای مستقیم
مالیات علاوه بر آنکه یک نوع هزینه ی اجتماعی به منظور توسعه و اداره ی کشور است وسیله ای در جهت شکل گیری نظام اقتصادی به شمار می‌رود. مالیاتهای مستقیم جزو مالیات بر ثروت-درآمد هستند که به طور مستقیم از دارایی و درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت می شوند. مالیات های مستقیم به دو بخش کلی مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می‌شوند.
مالیات بر دارایی
پایه و مبنای مالیات بر دارایی ، ثروت مسئول پرداخت مالیات یعنی مودی مالیاتی است. در واقع مالیات بر دارایی از آنچه که شخص از پیش به دست آورده و یا به او ارث رسیده دریافت می شود. این نوع از مالیات به دو دسته مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر تقسیم می شود که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.
معرفی انواع مالیات بر دارایی
مالیات بر ارث
مالیات بر ارث مهم ترین نوع مالیات بر دارایی محسوب می شود و مالیاتی است که از اموال و دارایی فرد پس از فوت وی دریافت می شود. در واقع دولت از دارایی و ثروت در حال انتقال شخص متوفی به وراث مالیات می گیرد. طبق ماده 19 قانون مالیات های مستقیم اموال متوفی چه در ایران و چه خارج از ایران اعم از منقول و غیر منقول و مطالبه های قابل وصول بعد از کسر هزینه کفن و دفن و بدهی متوفی و واجبات مالی و عبادی شامل این قانون می شوند.
مالیات حق تمبر
مالیات حق تمبر طبق ماده 44 تا ماده 51 قانون مالیات های مستقیم به وسیله الصاق و ابطال تمبر بر مدارک ، اسناد و اوراق در جهت رسمیت بخشیدن یا لازم الاجرا بودن آنها از مودی اخذ می شود.
مالیات بر درآمد
می توان گفت مالیات بر درآمد مهم ترین نوع مالیات است که توسط دولت از درآمد اشخاص و شرکت ها (نه ثروت آن ها) دریافت می شود. این نوع مالیات طبق درآمد پرداخت کننده مالیات متغیر است و اغلب درصدی از درآمد قابل مالیات گیری را شامل می شود. معمولا نرخ مالیات با افزایش میزان درآمد افزایش پیدا می کند.
معرفی انواع مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد مشاغل
اگر به عنوان شخص حقیقی فعالیت می کنید اعم از تجاری ، خدماتی و یا پزشکی و از این طریق درآمدی کسب می کنید شامل مالیات بر درآمد مشاغل می شوید و باید مالیات پرداخت کنید. نحوه ی اخذ این نوع مالیات نیز براساس خود اظهاری مودی می باشد.
مالیات بر درآمد حقوق
این نوع از مالیات بخش مهمی از درآمد های دولت را تشکیل می دهد و شامل تمامی اشخاص حقیقی می شود که برای شخص دیگری (حقیقی یا حقوقی)کار می کنند و حقوق دریافت می کنند. پرداخت آن توسط کارفرما و پس از کسر از حقوق اشخاص می باشد.
مالیات بر درآمد املاک و مستغلات
مقصود از مالیات بر درآمد املاک، درآمد ناشی از اجاره املاک است. طبق قانون، درآمد ناشی از اجاره املاک پس از کسر ۲۵ درصد از مبلغ کل اجاره به‌عنوان هزینه‌ها و استهلاکات شامل پرداخت مالیات می شود. البته اگر شخص حقیقی درآمدی به غیر
- از دریافت اجاره نداشته باشد مشمول معافیت هایی از جانب قانون می شود.
- لازم به ذکر است علاوه‌بر اجاره، نقل‌و‌انتقال املاک و خالی بودن املاک نیز مشمول مالیات است.
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (انواع مالیات شرکت ها)
- طبق قانون از مجموع درآمد شرکت‌های تجاری و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی (مانند موسسات) مالیات اخذ می‌شود. فعالیت‌های انتفاعی به آن دسته از فعالیت‌هایی گفته می شوند که با هدف کسب سود انجام می پذیرند.
مالیات بر درآمد کشاورزی
مالیات بر درآمد کشاورزی، یکی از انواع مالیات بر درآمد است. طبق ماده 81 درآمد ناشی از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل، پرورش طیور، صیادی، ماهیگیری، احیای مراتع، جنگل ها و باغات و نوغان داری از پرداخت مالیات معاف هستند.
مالیات بر درآمد اتفاقی
مالیات بر درآمد های اتفاقی شامل درآمد های نقدی و غیر نقدی است که به صورت بلاعوض و به عنوان جایزه و یا از طریق معاملات محاباتی مانند بخشش زمین و یا هبه مالی به دیگری به دست می آید. کلیه درآمد‌های به دست آمده از این طریق شامل مالیات می‌شوند که نحوه پرداخت و میزان آن به نوع درآمد حاصله بستگی دارد و می‌تواند متفاوت باشد.
انواع مالیات های غیر مستقیم
مالیات غیرمستقیم در چند نوع مختلف دسته بندی می شوند که سه تا از مهمترین آنها که در نظام مالیاتی کشور ما اخذ می شود عبارتند از:
- مالیات بر واردات
- مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات بر مصرف
مالیات بر واردات
مالیات بر واردات بابت واردات اجناس توسط دولت اعمال می شود و تابع سیاست های کلان بازرگانی و اوضاع اقتصادی کشور است. این نوع مالیات علاوه بر این که یکی از راه های درآمد زایی دولت ها به شمار می رود برای حمایت از تولیدات داخلی به کار گرفته می شود. این دسته از مالیات ها با توجه به ارزش و قیمت کالا ها و یا بر اساس مشخصات کالا مانند حجم و وزن و… مشخص شده و دریافت می گردد.
این گونه از مالیات به صورت زیر از مودیان وارد کننده دریافت می شود:
- مالیات بر حقوق گمرکی
- مالیات بر سود بازرگانی
- مالیات بر واردات اتومبیل
- مالیات بر حق ثبت سفارش کالا
- مالیات بر حق ثبت
مالیات بر مصرف
این نوع از مالیات توسط مصرف کنندگان کالا ها و در هنگام خرید آن ها به همراه قیمت کالا پرداخت می شود. طبق قانون، دولت پرداخت آن را بر عهده تولید کنندگان و فروشندگان قرار داده است اما عملا مصرف کنندگان به هنگام خرید کالا ملزم به پرداخت مالیات آن می شوند. این نوع مالیات انواع زیادی دارد که به صورت زیر است:
- مالیات بر خرید و فروش الکل های صنعتی و طبی
- مالیات بر فروش سیگار و اخذ از تولید کنندگان و فروشندگان آن
- مالیاتی بر خرید و فروش اتومبیل
- مالیات بر فرآورده های نفتی و پتروشیمی و اخذ از تولید کنندگان و فروشندگان
- مالیات بر خرید و فروش خاویار
- مالیات بر نوارهای ضبط صوت و تصویری
- مالیات بر خدمات مخابرات بین المللی و حق اشتراک تلفن های خودکار
مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده در حقیقت تفاوت بین کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده است که شامل عرضه کالا ها و خدمات، صادرات و واردات کالا ها می شود. این نوع مالیات در چند مرحله دریافت می شود و در هر مرحله اعم از تولید، توزیع و واردات از هر فعال اقتصادی به فعال اقتصادی دیگر منتقل می شود ولی در نهایت توسط مصرف کننده پرداخت می شود.
مالیات تکلیفی چیست
تا کنون با انواع مالیات و دسته بندی آن ها آشنا شده اید اما ممکن است اصطلاحی به نام مالیات تکلیفی نیز شنیده باشید. مالیات تکلیفی یک روش اخذ مالیات است که وظیفه پرداخت آن بر عهده فرد دیگری غیر از پرداخت کننده آن می باشد. مانند مالیات بر درآمد حقوق که توسط کارفرما از حقوق کارگران کسر می شود. از انواع مالیات تکلیفی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مالیات بر درآمد حقوق
- مالیات بر درآمد اجاره
- مالیات بر درآمد حق‌الوکاله
- مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از ایران
- مالیات بر نقل و انتقال سهام
- مالیات بر ارزش افزوده
تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم چیست؟
به عنوان اصلی ترین تفاوت می توان گفت که مالیات مستقیم با میزان مبلغ مورد نظر که بر آن مالیات تعلق گرفته است رابطه مستقیم دارد و با افزایش مبلغ مقدار مالیات نیز افزایش پیدا می کند، در صورتی که مالیات غیر مستقیم بر قیمت کالاها و خدمات مورد نظر اضافه می شود.
مالیات مستقیم از درآمد یک شرکت و یا یک فرد یا مالیات بر اموال او دریافت می شود، در صورتی که در مالیات غیرمستقیم یک واسطه وجود دارد و مبلغ از سازمان یا شخصی دریافت می شود.
تفاوت دیگر این است که مالیات مستقیم باعث کاهش تورم می شود. هنگامی که یک کشور با تورم و مشکلات اقتصادی مواجه می شود قدرت خرید مردم پایین می آید و میزان مالیات مستقیم نیز برای آنان کاهش پیدا می‌کند در حالی که مالیات غیرمستقیم باعث افزایش میزان تورم می شود.
ممکن است بتوانید از پرداخت مالیات مستقیم امتناع کنید ولی فرار از پرداخت مالیات غیر مستقیم امکان‌پذیر نمی باشد.
مالیات مستقیم را نمی توان انتقال داد و این ویژگی را ندارد و در نهایت باید پرداخت شود اما مالیات غیرمستقیم را می توان از شخصی به شخص دیگر منتقل کرد.
کلام آخر
در این مقاله شما را با تعریف مالیات و انواع مالیات در ایران آشنا کردیم. درصورتی که هنوز سوالی درباره مالیات دارید، می‌توانید آن را با ما به اشتراک بگذارید. پرداخت مالیات از مهم ترین فعالیت های مالی در هر کسب و کار و شرکتی است ، پس برای جلوگیری از هر اشتباهی، باید محاسبه مالیات با کمک کارشناسان و حسابداران خبره صورت گیرد اگر شما هم به دنبال دریافت مشاوره مالیاتی و وکالت مالیاتی هستید با ما در ارتباط باشید.
5 دیدگاه دربارهٔ «انواع مالیات چیست ؟»
سلام ، این یک سوال خیلی اساسی هست برای من . شما اگر یک بار به اروپا رفته باشید یا با اروپایی دیدار کرده باشید می فهمید نرخ مالیات تو کشور هایی مثل آلمان ، انگلیس ، هلند یا ایتالیا واقعا بالاست . طوری که ۵۰ درصد درآمد گاهی مشمول مالیات میشه .
مثلا دولتی مثل دولت انگلیس ۷۱۶ میلیارد پوند سال گذشته ( ۲۰۲۱ ) درآمد مالیاتی داشت ! در حالی که تو همین سال دولت ایران ۱۲ میلیارد دلار درآمد مالیاتی داشت با این وضعیت فجیع اقتصادی ، پول ملی و معیشت مردم و تحریم و اصلا سرمایه‌گذاری وارد نمیشه که بشه مالیات ازش گرفت و این خارج از بحث فروش نفت هست .
آیا اصلا مالیات صرف زیرساخت میشه ؟ آیا واقعا این امکان نیست دولت بیاید یک برنامه ۱۰ ساله تنظیم کند به ارزش ۲۳ میلیارد دلار و ۸ شهر اصلی رو تو ۱۰ سال به سطحی مثل دوحه برسونه ؟
بر فرض :
تهران ۵.۴ میلیارد دلار
تبریز ۳.۲ میلیارد دلار
اهواز ۳ میلیارد دلار
زاهدان ۲.۹ میلیارد دلار
بندر عباس ۲.۵ میلیارد دلار
اصفهان ۲.۵ میلیارد دلار
آبادان ۲.۱ میلیارد دلار
سنندج ۱.۴ میلیارد دلار
که مجموع میشه ۲۳ میلیارد دلار . دولت از سال ۹۲ تا ۱۴۰۰ ، ۱۴۵ میلیارد دلار درآمد مالیاتی داشته طی ۹ سال !
ساخت سه برج مثل برج های شعله باکو ۵۰۰ میلیون دلار هزینه داره ، آسفالت و خط‌کشی هر کیلومتر نهایت ۱۰ میلیارد تومان ، یک ورزشگاه مثل قطر ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار ، مدرن‌سازی دانشگاه ها و مدارس نهایت هر شهر به جز تهران بیشتر ۱۵۰ میلیون دلار نیست ؟ فرودگاه ها با ۱۰۰ میلیون دلار اوکی میشن ؟ و…